ระบบศาลของไทยเริ่มมีมาตั้งแต่สมัยกรุงสุโขทัยโดยมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นผู้ใช้อำนาจตุลาการในการพิจารณาพิพากษาคดีให้แก่ประชาชน และมีวิวัฒนาการโดยได้รับอิทธิพลแนวความคิดจาก “พระธรรมศาสตร์” เรื่อยมา จนสิ้นสมัยกรุงศรีอยุธยา ครั้นสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ตอนต้น ได้มีการตั้งศาลขึ้นประจำหน่วยงานต่างๆ เพื่อพิจารณาพิพากษาคดี
ต่างพระเนตรพระกรรณและนำเอากฎหมายของกรุงศรีอยุธยามาปรับปรุงและบัญญัติขึ้นใหม่ เรียกว่า "กฎหมายตราสามดวง"

    ศาลในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ตอนต้นมีอยู่มากมายหลายศาลกระจายกันอยู่ตามกระทรวงกรมต่าง ๆ และมีหน้าที่พิจารณาพิพากษาคดีต่างพระเนตรพระกรรณแทนพระมหากษัตริย์ ต่อมาเมื่อบ้านเมืองมีการเปลี่ยนแปลงมากขึ้น มีการติดต่อกับชาวต่างชาติลัทธิชาวตะวันตกได้แผ่ขยายเข้ามาทำให้ระบบการศาลไทยมีการเปลี่ยนแปลง มิฉะนั้นอาจเป็นเหตุที่ก่อให้เกิดความขัดแย้งกับชาติตะวันตกได้ จึงมีการปฏิรูประบบการศาลไทยขึ้นใน รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระองค์ทรงมีบทบาทในการวางรากฐานระบบการศาลยุติธรรมโดยได้รวมศาลที่กระจัดกระจายอยู่ตามกระทรวงกรมต่างๆ ให้มารวมไว้ในที่แห่งเดียวกัน เพื่อให้การพิจารณาพิพากษาคดีดำเนินไปด้วยความรวดเร็วถูกต้องเหมาะสมไม่ทำให้ราษฎรเดือดร้อน
    และในโอกาสที่กรุงเทพมหานครมีอายุครบ 100 ปี ซึ่งตรงกับวันที่ 21 เมษายน 2425 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เสด็จพระราชดำเนินทางขบวนพยุหยาตรามาวางศิลาก่อพระฤกษ์อาคารศาลสถิตย์ยุติธรรม และทรงโปรดฯให้จารึกพระราชปรารภในการจัดตั้งศาลยุติธรรมไว้ในแผ่นเงิน ซึ่งเรียกว่า"หิรัญบัตร" มีความกว้าง 9.5 ซ.ม. ยาว 37.2 ซ.ม. จำนวน 4 แผ่น ฝังอยู่ใต้อาคารศาลสถิตย์ยุติธรรมบนแผ่นเงินจารึกด้วยอักษรไทยที่สวยงาม และทรงคุณค่ามาก แสดงให้เห็นถึงพระบรมราโชบายในการปกครองแผ่นดินว่ามีพระราชประสงค์ให้ตั้งศาลขึ้นเพื่อทำหน้าที่วินิจฉัยชี้ขาดอรรถคดี
    ทรงเล็งเห็นว่าบ้านเมืองจะอยู่ด้วยความสงบสุขร่มเย็นต้องอาศัยการศาลเป็นสำคัญ จึงทรงจัดระบบกฎหมายและระเบียบทางการศาลขึ้นใหม่ เพื่อให้เป็นที่ยอมรับของชาติตะวันตก โดยมีกรมหลวงพิชิตปรีชากร และพระเจ้าบรมวงศ์เธอกรมหลวงราชบุรีดิเรกฤทธิ์ เป็นกำลังสำคัญในการแก้ไขกฎหมายและปฏิรูประบบการศาลยุติธรรมให้เจริญรุ่งเรืองเป็นที่ยอมรับของนานาอารยประะเทศ
    ศาลจึงเป็นสถาบันที่ประสิทธิ์ประสาทความยุติธรรมให้แก่ประชาชนสืบมาตราบเท่าทุกวันนี้ และในโอกาสที่กรุงเทพมหานครครบรอบ 220 ปี ซึ่งตรงกับศาลยุติธรรมครบรอบ 120 ปี ในปี พ.ศ. 2545 สำนักงานศาลยุติธรรมจึงร่วมกันจัดตั้งพิพิธภัณฑ์ศาลไทยและหอจดหมายเหตุขึ้นเพื่อเป็นการน้อมรำลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณของพระบาทสมเด็จ
พระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวและพระมหากษัตริย์ไทยทุกพระองค์ที่มีต่อศาลยุติธรรม จึงถือเอา นที่ 21 เมษายนของทุกปี
เป็น"วันศาลยุติธรรม" 
    ต่อมาเมื่อปี พ.ศ.2478 ได้มีการประกาศใช้พระธรรมนูญศาลยุติธรรมแบ่งแยกงานศาลยุติธรรมออกต่างหากจากกันเป็นสองฝ่าย คืองานธุรการและงานตุลาการ โดยให้รัฐมนตรีว่าการกระทรวงยุติธรรมเป็นผู้รับผิดชอบงานธุรการ ส่วนงานตุลาการ คือการพิจารณาพิพากษา เป็นอำนาจของตุลาการโดยเฉพาะ

    นับแต่ตั้งกระทรวงยุติธรรมทำหน้าที่ดูแลรับผิดชอบงานธุรการของศาลยุติธรรมมาได้ 100 ปีเศษ จึงได้เกิดแนวความคิดที่จะแยกศาลยุติธรรมออกจากกระทรวงยุติธรรม เพื่อให้พ้นจากข้อระแวงสงสัยว่าศาลยุติธรรมอาจถูกแทรกแซงจากฝ่ายบริหารและไม่มีอิสระในการพิจารณาพิพากษาคดี

    จนกระทั่งได้มีรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2540 แยกศาลยุติธรรมออกจากกระทรวงยุติธรรม บัญญัติให้
ศาลยุติธรรมมีหน่วยงานธุรการของศาลยุติธรรมที่เป็นอิสระ ให้เลขาธิการสำนักงานศาลยุติธรรมเป็นผู้บังคับบัญชาขึ้นตรงต่อประธานศาลฎีกา และพระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการศาลยุติธรรม พ.ศ.2543 มาตรา 5 บัญญัติให้มีสำนักงานศาลยุติธรรมเป็นส่วนราชการที่เป็นหน่วยงานอิสระ มีฐานะเป็นนิติบุคคล เมื่อกฎหมายดังกล่าวมีผลใช้บังคับตั้งแต่วันที่ 20 สิงหาคม 2543 จึงถือว่าศาลยุติธรรมแยกออกจากกระทรวงยุติธรรมนับแต่นั้นเป็นต้นมา

บทบาทภารกิจของสำนักงานศาลยุติธรรม มีดังนี้

๑) กำหนดนโยบายการบริหารด้านบุคลากร งบประมาณและแผนงานให้เป็นไปตามหลักการสร้างระบบบริหารกิจการบ้านเมืองและสังคมที่ดี (Good Governance)

๒) ดำเนินการด้านเลขานุการของคณะกรรมการตุลาการ (ก.ต.) คณะกรรมการบริหารศาลยุติธรรม (ก.บ.ศ.) และคณะกรรมการข้าราชการศาลยุติธรรม (ก.ศ.)

๓) สรรหาอัตรากำลังข้าราชการตุลาการและธุรการ พร้อมทั้งพัฒนาศักยภาพและทักษะอย่างเป็นระบบและต่อเนื่อง

๔) ส่งเสริมงานวิจัยเพื่อพัฒนากฎหมายและระบบงานของศาลยุติธรรมให้มีประสิทธิภาพและมีประสิทธิผล

๕) ติดตามและประเมินผลการปฏิบัติงาน กำหนดตัวชี้วัดประสิทธิผลและมูลค่าผลงานต่อหน่วย (Unit Cost)

๖) ประสานงานกับหน่วยงานในกระบวนการยุติธรรมเพื่อคุ้มครองสิทธิมนุษยชนอย่างกว้างขวาง

1)  คดีอาญาที่กล่าวหาว่าเด็ก (อายุไม่เกิน 15 ปี ) หรือเยาวชน (อายุไม่เกิน 18 ปี ) กระทำความผิด (นับอายุวันกระทำความผิด)
2)  คดีอาญาที่ศาลที่มีอำนาจพิจารณาคดีผู้ใหญ่กระทำความผิดโอนมาตามกฎหมาย (อายุไม่เกิน 20 ปี แต่มีสภาพร่างกาย จิตใจ สติปัญญาเป็นเด็กหรือเยาวชน)
3)  คดีครอบครัว เช่น คดีหย่า หรือเรียกค่าทดแทนจากชายชู้หรือหญิงชู้
4)  คดีคุ้มครองสวัสดิภาพ คือ คดีที่ร้องขอให้คุ้มครองสวัสดิภาพผู้ถูกกระทำความรุนแรงในครอบครัว หรือกรณีมีการปฏิบัติต่อเด็กโดยไม่ชอบด้วยกฎหมาย
5)  คดีอื่นที่กฎหมายบัญญัติ เช่น คดีคุ้มครองเด็กที่เกิดจากเทคโนโลยีช่วยเจริญพันธุ์ทางการแพทย์

คดีแพ่งที่อยู่ในอำนาจพิจารณาพิพากษาของศาลเยาวชนและครอบครัว มีดังนี้ 
ขอรับรองบุตร,  ขอให้เป็นคนไร้ความสามารถหรือเสมือนไร้ความสามารถ, หย่า, 
แบ่งสินสมรส, อำนาจปกครองบุตร, ขอจัดการทรัพย์สินแทนบุคคลไร้ความสามารถ ฯลฯ (ประมวลแพ่งและพาณิชย์ บรรพ 5 ครอบครัว)

ทำเป็นคำฟ้องเสนอต่อศาลที่จำเลยมีภูมิลำเนาในเขตศาล หรือต่อศาลที่มูลคดีเกิดขึ้นในเขตศาล โดยเตรียมเอกสารหลักฐานเกี่ยวกับตัวโจทก์และจำเลย และพยานหลักฐานเกี่ยวกับเหตุในการฟ้อง เช่น หลักฐานเกี่ยวกับการมีชู้ของคู่สมรส

- สามารถเข้าใช้งานระบบ Cios โดยต้องดำเนินการลงทะเบียนใช้งานระบบและลงทะเบียนความเกี่ยวข้องในคดีในระบบบริการออนไลน์ศาลยุติธรรม (CIOS) สามารถศึกษาขั้นตอนที่กำหนดไว้บนหน้าจอระบบโดยเลือก “คู่มือการใช้งานระบบบริการออนไลน์ศาลยุติธรรม (CIOS) (สำหรับทนาย/คู่ความ)
- ยื่นคำร้อง/คำฟ้องได้ ณ ศาลเยาวชนและครอบครัว

1) ต้องยื่นคำให้การภายในกำหนดเวลา (ภายใน 15 วัน นับแต่วันได้รับหมายเรียกหรือภายใน 30 วัน กรณีปิดหมายนับแต่วันที่ปิดหมาย) การยื่นคำให้การควรมีทนายความทำคำให้การยื่นต่อศาล
2) ตอบรับเข้าร่วมไกล่เกลี่ยหรือโทรศัพท์ติดต่อศูนย์ไกล่เกลี่ย เพื่อกำหนดนัดไกล่เกลี่ย หากคู่ความตกลงกันได้คดีจะเสร็จสิ้นไม่ต้องมาศาลอีก
3) หากแต่งตั้งทนายความเพื่อทำคำให้การภายในกำหนดเวลาไม่ทัน ให้ยื่นคำร้องต่อศาลขอขยายระยะเวลายื่นคำให้การออกไปก่อน

ทำเป็นคำร้องยื่นต่อศาลที่มูลคดีเกิดขึ้นในเขตศาลหรือต่อศาลที่ผู้ร้องมีภูมิลำเนา
- ผู้ร้องซึ่งเป็นบุตรมีอายุเกิน 15 ปี ต้องยื่นคำร้องด้วยตนเอง
- ผู้ร้องซึ่งเป็นบุตรอายุไม่เกิน 15 ปี ต้องให้มารดาของผู้เยาว์ยื่นคำร้องแทน

ให้บิดายื่นคำร้องขอจดทะเบียนรับรองบุตรต่อนายทะเบียน ณ ที่ว่าการอำเภอหรือสำนักงานเขต (กรณีมีภูมิลำเนาในเขตกรุงเทพมหานคร) และต้องได้รับความยินยอมของเด็ก และมารดาเด็กด้วยพร้อมกัน ถ้าเด็กหรือมารดาเด็กไม่ให้ความยินยอมในการ จดทะเบียนรับรองบุตร หรือไม่อาจให้ความยินยอมได้ เช่น เด็กยังเล็กเกินไปที่จะให้ความยินยอม หรือมารดาเสียชีวิต กรณีนี้การจดทะเบียนรับรองบุตรจะต้องมีคำพิพากษาเสียก่อน จึงนำคำพิพากษาไปจดทะเบียนรับรองบุตรได้ (ตาม ป.พ.พ. มาตรา 1548) โดยผู้ร้อง (บิดา) เป็นผู้ยื่นคำร้องต่อศาลที่มูลคดีเกิดขึ้นในเขตศาล หรือต่อศาลที่ผู้ร้องมีภูมิลำเนาอยู่ในเขตศาล

ในการยื่นคำร้องต่อศาล จะต้องยื่นคำร้อง ขอให้ศาลสั่งเป็นบุคคลเสมือนไร้ความ สามารถต่อศาลที่มูลคดีเกิดขึ้นในเขตศาล หรือศาลที่ผู้ร้องมีภูมิลำเนา

ในการยื่นคำร้องต่อศาล จะต้องยื่นคำร้อง ขอให้ศาลสั่งเป็นบุคคลไร้ความสามารถ ต่อศาลที่มูลคดีเกิดขึ้นในเขตศาล หรือศาล ที่ผู้ร้องมีภูมิลำเนาอยู่ในเขตศาล พร้อมด้วย

ในวันนัดไต่สวนคำร้องฯ ผู้ร้องจะต้องนำเอกสารตัวจริงมาด้วยและไม่ต้องมีบุตรมาศาล ส่วนมารดาถ้ามีหนังสือยินยอมในสำนวนแล้ว ไม่ต้องมาศาลในวันนัดฯ

เอกสารที่ต้องใช้ในการยื่นคำร้องขอจดทะเบียนรับรองบุตรมีดังนี้ 
1) บัตรประจำตัวประชาชนของบิดา และมารดา พร้อมสำเนา 1 ฉบับ
2) ทะเบียนบ้านบิดา มารดา และบุตร พร้อมสำเนา 1 ฉบับ
3) สูติบัตรบุตร พร้อมสำเนา 1 ฉบับ
4) ใบมรณบัตรมารดา (กรณีมารดาเสียชีวิต) พร้อมสำเนา 1 ฉบับ
5) หนังสือสำคัญแสดงการเปลี่ยนชื่อตัว–ชื่อสกุล ของบิดา มารดา และบุตร (ถ้ามี) พร้อมสำเนา 1 ฉบับ
6) ใบสำคัญการหย่าของมารดา พร้อมสำเนา (กรณีมารดาเคยจดทะเบียนสมรส)

เมื่อคดีถึงที่สุด หรือศาลอนุญาตให้ถอนหลักประกัน หรือสัญญาประกันสิ้นสุดลงด้วยเหตุอื่น ความรับผิดตามสัญญาประกันสิ้นสุดลง ผู้ประกันสามารถขอหลักประกันคืนได้ทันทีโดยยื่นคำร้องขอต่อศาลและแนบหลักฐานใบรับหลักฐานหรือใบรับเงิน ที่ศาลออกให้ขณะที่ทำยื่นคำร้องขอประกันตัว หรือหากไม่สามารถมารับได้ตนเองสามารถมอบอำนาจ/มอบฉันทะให้ผู้อื่นมารับหลักทรัพย์หรือเงินสดแทนได้

ติดต่อยื่นคำร้องขอประกันได้ที่งานประชาสัมพันธ์ศาลเยาวชนและครอบครัว ทุกวันไม่เว้นวันหยุดราชการ ตั้งแต่เวลา 08.30 - 16.30 นาฬิกา หรือยื่นคำร้องขอประกันตัว ผ่านทางระบบออนไลน์ศาลยุติธรรม (CIOS) โดยไม่ต้องเดินทางมาศาล ตลอด 24 ชั่วโมง

การเงินจะทำรายการโอนเงินเข้าธนาคารของนายประกัน เอกสารที่ใช้ในการถอนเงินประกัน เมื่อศาลสั่งคืนหลักประกันประกอบด้วย        
1) ใบเสร็จรับเงินประกันตัว        
2) สำเนาบัตรประชาชนของประกัน พร้อมรับรองสำเนาถูกต้อง        
3) สำเนาหน้าสมุดบัญชีเงินฝากของนายประกัน พร้อมรับรองสำเนาถูกต้อง        
4) ใบแจ้งความประสงค์การโอนเงิน พร้อมลงลายมือชื่อ (นายประกัน) เป็นผู้ลงลายมือชื่อ
5) หนังสือมอบอำนาจ สำเนาบัตรประชาชนของผู้รับมอบ พร้อมรับรองสำเนาถูกต้อง

การเงินจะทำรายการโอนเงินเข้าธนาคารของนายประกัน เอกสารที่ใช้ในการถอนเงินประกันเมื่อศาลสั่งคืนหลักประกัน ประกอบด้วย        
1) ใบเสร็จรับเงินประกันตัว        
2) สำเนาบัตรประชาชนของประกัน พร้อมรับรองสำเนาถูกต้อง        
3) สำเนาหน้าสมุดบัญชีเงินฝากของนายประกัน พร้อมรับรองสำเนาถูกต้อง        
4) ใบแจ้งความประสงค์การโอนเงินพร้อมลงลายมือชื่อ

ผู้ประกันสามารถถอนประกันได้ 2 กรณี คือ        
1) เมื่อคดีที่ศาลมีคำสั่งยุติคดี หรือศาลมีคำพิพากษา
2) เมื่อนายประกันนำตัวจำเลยส่งคืนศาล

หลักประกันที่ใช้ในการขอประกันตัวมีดังนี้
1) เงินสด
2) หลักทรัพย์อื่นฯ
- โฉนดที่ดิน น.ส.3 ก น.ส.3 พร้อมหนังสือรับรองราคาประเมินที่ดินออกให้ไม่เกิน 1 เดือน ระวางที่ดิน ภาพถ่ายที่ดิน 
- พันธบัตรรัฐบาล สลากออมสิน สลาก ธ.ก.ส พร้อมหนังสือรับรอง
- สมุดบัญชีเงินฝากประจำธนาคาร พร้อมหนังสือรับรองยอดเงินคงเหลือ
- หนังสือค้ำประกันของธนาคาร หนังสือรับรองกรมธรรม์ประกันภัยอิสรภาพ
3) ตำแหน่งบุคคล (ข้าราชการ พนักงานรัฐวิสาหกิจ หรือตำแหน่งทนายความ) ต้องแสดงหนังสือรับรองตำแหน่งและเงินเดือนหรือรายได้ต่อเดือน) หรือหลักทรัพย์อื่นตามที่ศาลเห็นสมควรรับพิจารณาเป็นหลักประกัน

นายประกันสามารถนำตัวจำเลยมาส่งต่อศาล และสามารถยื่นคำร้องของดหรือขอลดค่าปรับต่อศาลได้ ทั้งนี้การพิจารณาสั่งงด หรือลดค่าปรับขึ้นอยู่กับดุลพินิจของศาล

เอกสารที่ใช้ประกอบในการยื่นขอประกันตัวมีดังนี้
1) สำเนาบัตรประจำตัวประชาชนผู้ประกัน/ผู้ต้องหาหรือจำเลย 
2) สำเนาทะเบียนบ้านผู้ขอประกันผู้ประกัน/ผู้ต้องหาหรือจำเลย
3) เอกสารการเปลี่ยนชื่อตัว -ชื่อสกุล (ถ้ามี) 
4) ใบสำคัญการสมรส หรือใบหย่า (กรณีผู้ประกันใช้หลักทรัพย์ หรือตำแหน่งบุคคลเป็นหลักประกัน) (ถ้ามี)
5) หนังสือเดินทาง ในกรณีผู้ต้องหาหรือจำเลยเป็นชาวต่างชาติ

เมื่อศาลมีคำสั่งหรือคำพิพากษา ซึ่งถ้ามีคำสั่งริบของกลาง จำเลยจะต้องแจ้งทนายความให้ยื่นคำร้องขอคืนของกลางเอง แต่ถ้าศาลไม่ได้สั่งริบของกลาง จำเลยสามารถขอคัดถ่ายคำพิพากษาแล้วนำไปยื่นต่อพนักงานอัยการเพื่อออกหนังสือให้ไปรับคืนของกลางที่สถานีตำรวจที่เก็บรักษาของกลางอยู่

คดีครอบครัว คู่ความควรมาศาลเพราะเจตนารมณ์ของกฎหมายประสงค์ให้คู่ความทั้งสองฝ่ายได้เจรจาหรือปรับความเข้าใจกัน ดังนั้น คู่ความจึงควรมาศาลในวันนัดไกล่เกลี่ยเว้นแต่กรณีมีความจำเป็น

กรณีที่ศาลคำสั่งแต่งตั้งที่ปรึกษากฎหมายจำเลย จำเลยไม่ต้องเสียค่าใช้จ่ายใด ๆ ให้แก่ที่ปรึกษากฎหมาย (เฉพาะชั้นพิจารณาคดีจนถึงศาลมีคำพิพากษา)

จะไม่ใช้ที่ปรึกษากฎหมายเวรตรวจสอบการจับคนเดิม  เนื่องจากในชั้นพิจารณาคดีจะแต่งตั้งที่ปรึกษากฎหมายเวรคนใหม่เข้ามาปฏิบัติหน้าที่

สามารถขอหนังสือรับรองคดีถึงที่สุดได้ (เมื่อพ้นกำหนดระยะเวลายื่นอุทธรณ์หรือฎีกา) หรือ 30 วัน หลังจากมีคำพิพากษาหรือคำสั่ง

การจับกุมเยาวชนสามารถจับกุมโดยไม่มีหมายจับได้ ดังนี้
1) เยาวชนได้กระทำความผิดซึ่งหน้า
2) มีพฤติกรรมอันควรสงสัยว่าเยาวชนน่าจะก่อเหตุร้ายให้เกิดภยันตรายแก่บุคคลหรือทรัพย์สินของผู้อื่น
3) มีเหตุจะออกหมายจับเยาวชนแต่มีเหตุจำเป็นเร่งด่วนที่ไม่อาจขอให้ศาลออกหมายจับได้
4) เป็นการจับเยาวชนที่หนีหรือจะหลบหนีระหว่างถูกปล่อยชั่วคราว

บุคคลที่สามารถเข้ารังฟังการพิจารณาคดีในห้องพิจารณาคดี จะมีบุคคลที่เกี่ยวข้องเท่านั้นที่สามารถเข้ารับฟังการพิจารณาคดีได้ พ.ร.บ.ศาลเยาวชนและครอบครัวและวิธีพิจารณาคดีเยาวชนและครอบครัว พ.ศ. 2553 มาตรา 108

สามารถยื่นคำร้องที่ศาล และยื่นคำร้องผ่านระบบ CIOS ได้

ข้อปฏิบัติขณะอยู่ในห้องพิจารณาคดี มีดังนี้
1) ห้ามใช้เครื่องมือสื่อสารทุกชนิดในห้องพิจารณาคดี
2) แต่งตั้งให้สุภาพเรียบร้อย 
3) กรณีนั่ง ต้องนั่งให้สุภาพเรียบร้อย ไม่ไขว่ห้าง 
4) ห้ามส่งเสียงดังรบกวนกระบวนพิจารณา
5) ห้ามถ่ายภาพ หรือบันทึกภาพหรือเสียงในห้องพิจารณาโดยเด็ดขาด (หากมีการกระทำดังกล่าวถือว่าละเมิดอำนาจศาล)

หากผู้ร้องหรือโจทก์ ไม่ไปให้ถ้อยคำกับผู้อำนวยการสถานพินิจก่อนวันนัดไต่สวนคำร้องหรือสืบพยานโจทก์ เมื่อถึงวันนัดศาลไม่อาจดำเนินกระบวนได้ ศาลอาจมีให้เลื่อนคดีเพื่อไปให้ถ้อยคำกับผู้อำนวยการสถานพินิจก่อน หรืออาจมีคำสั่งทิ้งคำร้อง หรือคำฟ้องแล้วแต่ดุลพินิจศาล

ในกรณีคู่ความไม่มีทนายความ จะยื่นคำร้องต่อศาลขอให้ศาลแต่งตั้งทนายความให้ก็ได้แต่เป็นดุลพินิจของศาลที่จะแต่งตั้งให้หรือไม่

ในคดีครอบครัว กรณีที่คู่ความไม่มีทนายความ จะขอให้ศาลแต่งตั้งให้ก็ได้ ตาม พ.ร.บ.ศาลเยาวชนและครอบครัวและวิธีพิจารณาคดีเยาวชนและครอบครัว พ.ศ.2553 มาตรา 158

สามารถดำเนินการขอคัดถ่ายคำพิพากษาหรือคำสั่ง ได้ภายใน 15 วันทำการหลังจากคดีเสร็จสิ้นการพิจารณา

ข้อปฏิบัติมีดังนี้
1) คู่ความที่เกี่ยวข้องในคดีนี้สามารถยื่นคำร้องขอพิจารณาคดีทางระบบออนไลน์ 
2) ต้องแสดงสำเนาบัตรประจำตัวประชาชนโดยแบบท้ายคำร้องข้อ 1
3) ในคำร้องข้อ 1. ต้องระบุ อีเมล์ id ไลน์ ของคู่วามที่จะพิจารณามาในคำร้องข้อ 1

หากคู่ความเห็นว่าคดีสามารถตกลงกันได้จะไม่มีทนายความก็ได้เพราะการมีทนายความจำเป็นสำหรับการต่อสู้คดี

จำเลยไม่ต้องดำเนินการอื่นใด เนื่องจากศาลจะมีหนังสือถึงสถานีตำรวจนครบาลในพื้นที่เกิดเหตุ และกองทะเบียนประวัติอาชญากร สำนักงานตำรวจแห่งชาติเพื่อลบประวัติอยู่แล้ว

เมื่อศาลมีคำพิพากษาและคดีถึงที่สุดแล้ว ให้ดำเนินการขอคัดถ่ายคำพิพากษาและขอหนังสือรับรองคดีถึงที่สุด เพื่อไปดำเนินการลบประวัติที่สำนักงานตำรวจแห่งชาติ

นายประกันสามารถนำตัวเยาวชนมาศาลโดยนายประกันดำเนินการยื่น คำร้องขอส่งตัวจำเลยส่งคืนต่อศาล

ดูรายละเอียดได้ที่ ห้องพิจารณาคดีออนไลน์

กรณีจำเลยปฏิบัติตามคำพิพากษาครบถ้วนแล้ว
เช่น ศาลสั่งให้จำเลยรายงานตัวต่อพนักงานคุมประพฤติ และจำเลยปฏิบัติตามคำสั่งศาลครบถ้วนแล้ว จำเลยสามารถเขียนคำร้องขอคัดถ่าย คำพิพากษา และขอหนังสือรับรองคดีถึงที่สุด เพื่อนำไปดำเนินการขอลบทะเบียนประวัติอาชญากรได้ฯ ที่สำนักงานตำรวจแห่งชาติ

หากจำเลยไม่ต้องการที่ปรึกษากฎหมายที่แต่งตั้งโดยศาล  จำเลยสามารถหาที่ปรึกษากฎหมายเองได้  แต่ที่ปรึกษากฎหมายจะต้องขึ้นทะเบียนของศาลเยาวชนและครอบครัวกลาง ซึ่งผ่านการอบรมมาแล้วฯ

มีขั้นตองดังนี้
1) ยื่นคำร้องขอเป็นหนังสือต่อศาล
2) แถลงด้วยวาจา

1) ศาลเยาวชนและครอบครัวที่ผู้เสียหาย (ผู้ถูกกระทำด้วยความรุนแรง หรือเด็ก) มีถิ่นที่อยู่ หรือ มีภูมิลำเนา  
2) ศาลเยาวชนและครอบครัวที่มูลคดีเกิด

ในกรณีที่ไกล่เกลี่ยประนีประนอมเป็นผลสำเร็จ ผู้ประนีประนอมคดีครอบครัวจะจัดให้มีการทำสัญญาประนีประนอมยอมความขึ้นแล้วรายงานศาลให้พิพากษาตามสัญญาประนีประนอมยอมความดังกล่าวต่อไป แต่ถ้าประนีประนอมสำเร็จเพียงบางประเด็นและคู่ความประสงค์จะให้ประเด็นดังกล่าวเสร็จไปโดยการประนีประนอมยอมความก็ต้องทำสัญญาประนีประนอมยอมความในข้อที่สำเร็จนั้นไว้ แล้วรอพิพากษาพร้อมกันในประเด็นข้อพิพาทที่ไม่สำเร็จ

คู่ความที่มีความประสงค์จะไกล่เกลี่ยทางออนไลน์โดยไม่ต้องเดินทางมาศาล สามารถยื่นคำร้องขอพิจารณาคดีทางอิเล็กทรอนิกส์ (ไกล่เกลี่ยออนไลน์) ได้ทางระบบ CIOS  อย่างน้อย 3 วัน ก่อนวันนัด ซึ่งในการไกล่เกลี่ยออนไลน์จะใช้ระบบ Google Meet หรือผ่านโปรแกรม ZOOM

คดีครอบครัวที่มีข้อพิพาทก่อนเริ่มพิจารณาให้ศาลตั้งผู้ประนีประนอมคดีครอบครัวเพื่อไกล่เกลี่ยให้คู่ความได้ประนีประนอมกัน ดังนั้น คดีครอบครัวที่มีข้อพิพาทจึงต้องผ่านการไกล่เกลี่ยประนีประนอมข้อพิพาทก่อนเข้าสู่กระบวนการพิจารณาพิพากษาคดี

คดีที่เริ่มต้นจากคำฟ้องถือเป็นคดีที่มีข้อพิพาทเสมอ ส่วนคดีที่เริ่มต้นจากคำร้องหากต่อมามีผู้คัดค้านย่อมถือว่าเป็นคดีครอบครัวที่มีข้อพิพาทแล้ว จึงต้องเข้าสู่ระบบการไกล่เกลี่ยและประนีประนอมข้อพิพาทคดีครอบครัว

สามารถยื่นผ่านช่องทางได้ดังนี้
1) ยื่นด้วยตนเอง ณ ศูนย์ไกล่เกลี่ยประจำศาล
2) ยื่นทางไปรษณีย์หรือโทรสาร
3) ยื่นผ่านระบบริการข้อมูลคดีออนไลน์ (CIOS)
ดูรายละเอียดเพิ่มเติม ข้อมูลไกล่เกลี่ย

เมื่อศาลพิพากษาตามยอมแล้ว ศาลอาจจะคืนค่าขึ้นศาลเป็นกรณีพิเศษ โดยหากเป็นคดีที่ยังไม่มีการสืบพยานให้คืน 7 ใน 8 ส่วน หากสืบพยานไปบ้างแล้วหรือกรณีคู่ความถอนฟ้องศาลจะมีค่าขึ้นศาล 3 ใน 4 ส่วน ทั้งนี้ เป็นดุลพินิจของศาลในการพิจารณาขอคืนค่าขึ้นศาล

หากคู่ความฝ่ายที่ต้องปฏิบัติตามสัญญาประนีประนอมยอมความไม่ปฏิบัติตามสัญญาดังกล่าวคู่ความอีกฝ่ายสามารถยื่นคำร้องขอให้ศาลออกหมายบังคับคดีได้ ทั้งนี้ ในทางปฏิบัติของคดีครอบครัวศาลจะออกหมายเรียกเพื่อสอบถามถึงสาเหตุของการไม่ปฏิบัติตามสัญญาประนีประนอมยอมความก่อนที่จะบังคับคดีตามคำพิพากษาต่อไป

หากประนีประนอมยอมความสำเร็จกันแล้วทุกประเด็นแต่ยังไม่ขอทำสัญญาประนีประนอมยอมความอาจเป็นเพราะตัวความยังไม่มาศาลหรืออาจต้องปรึกษากันเองอีกครั้งเพื่อความรอบคอบ คู่ความจะนัดกันมาทำสัญญาประนีประนอมยอมความกันในวันหลังก็ได้ หรืออาจจะขอให้ศาลเรียกคู่ความมาทำสัญญาประนีประนอมยอมความกันต่อหน้าศาลก็ได้

บุคคลที่พักอาศัยอยู่กับเยาวชน มีความเกี่ยวข้องเป็นญาติ เช่น ปู่ ย่า ตา ยาย หรือหัวหน้างานที่เยาวชนพักอาศัยอยู่ด้วย เป็นต้น ที่มีความใกล้ชิดและทราบถึงพฤติกรรมที่เป็นอยู่ในปัจจุบันของเยาวชน

การให้คำปรึกษารายบุคคลแต่ละครั้ง ใช้เวลาประมาณ 45-50 นาที

แบ่งเป็น 2 บัตร
- บัตรสีเหลือง กรณีเด็กก่อนฟ้อง (ม.73) ใช้เวลาในการมารับการปรึกษาประมาณ 4 ครั้งๆ ละ 1 เดือน จึงยุติการปรึกษาฯ
- บัตรสีฟ้า กรณีอยู่ระหว่างการพิจารณาคดี (ม.90,132) ใช้เวลาในการนัดตั้งแต่เริ่มจนจบการปฏิบัติตามเงื่อนไขของแผนฯ ขึ้นอยู่กับเงื่อนไขของแผนแก้ไขบำบัดฟื้นฟูฯ

เบอร์โทรติดต่อ 0362210999

เป็นศูนย์ฯที่ให้บริการให้คำปรึกษาช่วยเหลือแก่ผู้เสียหายและครอบครัว ในเรื่องสิทธิหน้าที่และการเยียวยาที่ผู้เสียหายที่พึงได้รับตามกฎหมายจากภาครัฐ หน่วยงานอื่น และจากผู้ต้องหาหรือจำเลย

เป็นศูนย์ที่จัดทำแผนแก้ไข บำบัด ฟื้นฟู เด็กหรือเยาวชน รวมทั้งการสร้างระบบเครือข่ายและการส่งต่อผู้มีปัญหาด้านพฤติกรรม ยาเสพติดและจิตเวชไปยังหน่วยงานที่เหมาะสม เพื่อปรับเปลี่ยนพฤติกรรมหรือสนับสนุนเด็กหรือเยาวชน ซึ่งต้องหาว่ากระทำความผิดและเข้าสู่กระบวนการพิจารณาพิพากษาคดีศาลเยาวชนและครอบครัว

ให้ผู้ปกครองติดต่อเจ้าหน้าที่ศูนย์ปรึกษาเพื่อเจ้าหน้าที่จะได้ออกบัตรนัดให้ใหม่

ให้ผู้ปกครองหรือเยาวชนติดต่อเจ้าหน้าที่ศูนย์ให้คำปรึกษาโดยเร็วที่สุด

เอกสารที่ต้องใช้มีดังนี้
1) บัตรนัดศูนย์ให้คำปรึกษา (บัตรนัดสีเหลือง)
2) บัตรประจำตัวประชาชน เยาวชนและผู้ปกครอง

การเงินจะทำรายการโอนเงินเข้าธนาคารของผู้มีสิทธิรับเงิน เอกสารที่ใช้ในการขอรับเงิน เมื่อศาลสั่งจ่ายเงินให้แก่ผู้มีสิทธิรับเงิน ประกอบด้วย        
1) สำเนาบัตรประชาชนของผู้รับเงิน พร้อมรับรองสำเนาถูกต้อง        
2) สำเนาหน้าสมุดบัญชีเงินฝากของผู้มีสิทธิรับเงิน พร้อมรับรองสำเนาถูกต้อง        
3) ใบแจ้งความประสงค์การโอนเงินพร้อมลงลายมือชื่อ        
4) หนังสือมอบอำนาจ พร้อมสำเนาบัตรผู้มอบอำนาจ และสำเนาบัตรผู้รับมอบอำนาจพร้อมรับรองสำเนาถูกต้อง

กรณีศาลพิพากษาปรับจำเลย แต่ไม่มีเงินสามารถใช้เงินวางประกัน เป็นค่าปรับ / ค่าเสียหายได้ โดยนายประกันยื่นคำร้องต่อศาลขอใช้เงินวางประกัน เป็นค่าปรับจำเลยหรือ จ่ายเป็นค่าเสียหาย ส่วนเงินที่เหลือจะคืนให้แก่นายประกัน

ช่องทางการชำระเงินให้แก่ศาล เพื่อเพิ่มความสะดวกให้กับประชาชนสามารถทราบการผ่านระบบอิเล็กทรอนิกส์ ซึ่งทำให้      
สะดวก รวดเร็ว ประหยัดค่าใช้จ่ายในการเดินทาง โดยผ่านช่องทางการทำรายการผ่านเครื่อง EDC (ชำระเงินผ่าน QR Code ของธนาคาร)           
รายละเอียดเพิ่มเติม สอบถามได้ที่ส่วนงานคลัง 

กรณีจ่ายเงินเป็นเช็ค ให้ระบุชื่อศาลเยาวชนและครอบครัว        
จำนวนเงินในเช็คจะต้องไม่เกินจำนวนเงินที่ต้องวางต่อศาล

แบ่งเป็น 2 แบบคือ 
- คดีมีทุนทรัพย์ไม่เกิน 300,000 บาท ค่าธรรมเนียม 1,000 บาท 
- คดีมีทุนทรัพย์เกิน 300,000 บาท คิดค่าธรรมเนียม 2%

ค่าธรรมเนียมเรื่องละ 200 บาท

สามารถตรวจสอบอัตราค่านำหมายได้จากระบบอัตราค่านำหมาย ที่ ระบบอัตราค่านำหมาย
หรือประกาศศาลเยาวชนและครอบครัวจังหวัดสระบุรี เรื่อง กำหนดอัตราค่าพาหนะและค่าป่วยการในการส่งคำคู่ความและเอกสารในคดี ที่ รายละเอียดประกาศ
ทั้งนี้อัตราค่านำหมายจะคำนวณตามระยะทางในแต่ละท้องที่ 

ศาลจะจ่ายเงินค่าที่ปรึกษากฎหมายกรณีนั่งเวรชี้ หรือนั่งเวรพิจารณาในเดือนถัดไป

ภายใน 3 วัน นับแต่ศาลมีคำสั่งให้จ่ายเงิน

ศาลจะจ่ายเงินให้แก่ผู้มีสิทธิรับเงินโดยเร็วแต่ไม่เกิน 10 วันทำการ นับแต่ศาลสั่งอนุญาตให้คืนเงิน

ช่องทางการติดต่อขอรับ
1) ยื่นคำร้อง ณ ศาลเยาวชนและครอบครัว ติดต่อเจ้าหน้าที่ส่วนงานบริการประชาชนและประชาสัมพันธ์
2) ยื่นคำร้องผ่านระบบบริการข้อมูลคดีออนไลน์ (CIOS)

สามารถขอหนังสือรับรองคดีถึงที่สุดได้ (เมื่อพ้นกำหนดระยะเวลายื่นอุทธรณ์หรือฎีกา) หรือ 30 วัน หลังจากมีคำพิพากษาหรือคำสั่ง โดยยื่นคำร้อง ณ ศาลเยาวชนและครอบครัว
 

กรณียื่นคำร้อง ณ ศาลเยาวชนและครอบครัว ติดต่อเจ้าหน้าที่ส่วนงานบริการประชาชนและประชาสัมพันธ์
1) เขียนคำร้องในแบบฟอร์มขอคัดถ่ายเอกสาร
2) ยื่นคำร้องต่อเจ้าหน้าที่เพื่อตรวจสอบคำร้อง และคำสั่งศาลที่อนุญาตไว้หน้าสำนวน
3) ถ้าเป็นเอกสารที่ขอคัดถ่ายเอกสารได้ เจ้าหน้าที่ดำเนินการคัดถ่ายเอกสาร โดยมีค่าธรรมเนียมดังนี้
- ค่ารับรองสำเนาเอกสาร ฉบับละ 50 บาท
- ค่าคัดถ่ายเอกสาร หน้าละ 2 บาท

กรณียื่นคำร้องผ่านระบบบริการข้อมูลคดีออนไลน์ (CIOS)
1) ยื่นคำร้องขอคัดถ่ายเอกสารในระบบ
2) เจ้าหน้าที่เพื่อตรวจสอบคำร้อง และคำสั่งศาลที่อนุญาตไว้หน้าสำนวน
3) แจ้งผลการตรวจสอบ และนับเอกสารเพื่อคำนวณค่าใช้จ่าย และแจ้งกลับไปยังผู้ร้อง
4) กรณีขอรับเอกสารด้วยตนเองและทางไปรษณีย์ ผู้ยื่นคำร้องชำระเงิน โดยมีค่าธรรมเนียมดังนี้
- ค่าธรรมเนียมคัดถ่ายเอกสาร 50 บาท
- ค่ารับรองสำเนาเอกสาร ฉบับละ 50 บาท
- ค่าคัดถ่ายเอกสาร หน้าละ 3 บาท
- ค่าไปรษณีย์ 50 บาท  (กรณีขอรับเอกสารทางไปรษณีย์)
** กรณีขอรับเป็นไฟล์อิเล็กทรอนิกส์ ไม่มีค่าธรรมเนียม เมื่อเจ้าหน้าที่เลือกไฟล์ในระบบ จะสามารถดาวน์โหลดไฟล์เอกสารได้
5) กรณีขอรับเอกสารด้วยตนเองและทางไปรษณีย์ หลังเจ้าหน้าที่ตรวจสอบการชำระเงิน จะออกใบเสร็จรับเงิน ดำเนินการคัดถ่ายเอกสาร และแจ้งวันรับนัดเอกสาร / ส่งเอกสารทางไปรษณีย์ พร้อมแจ้งหมายเลขพัสดุทางไปรษณีย์

ขั้นตอนการยื่นคำร้อง ณ ศาลเยาวชนและครอบครัว 
1) เขียนคำร้องในแบบฟอร์มขอคัดถ่ายเอกสาร
2) ยื่นคำร้องต่อเจ้าหน้าที่เพื่อตรวจสอบคำร้อง และคำสั่งศาลที่อนุญาตไว้หน้าสำนวน
3) ถ้าเป็นเอกสารที่ขอคัดถ่ายเอกสารได้ เจ้าหน้าที่ดำเนินการคัดถ่ายเอกสาร โดยมีค่าธรรมเนียมดังนี้
- ค่าใบสำคัญรับรองคดีถึงที่สุด ฉบับละ 50 บาท (กรณีออกหนังสือฉบับใหม่ )
- ค่ารับรองสำเนาเอกสาร ฉบับละ 50 บาท (กรณีสำเนาหนังสือ)

1) บัตรประจำตัวประชาชนของผู้ร้อง
2) แบบฟอร์มคำร้องขอคัดถ่ายเอกสาร

1) บัตรประจำตัวประชาชนของผู้ร้อง
2) แบบฟอร์มคำร้องขอหนังสือรับรองคดีถึงที่สุด

สามารถปรึกษาตามช่องทางที่สะดวก โดยไม่มีค่าใช้จ่าย ดังนี้
1) ติดต่อเจ้าหน้าที่ด้วยตนเอง ณ ศาลเยาวชนและครอบครัว
2) ติดต่อทางโทรศัพท์ เบอร์โทร. 0362210999
3) ลงทะเบียนผ่านระบบนัดให้คำปรึกษาบนปฏิทินออนไลน์ ดูขั้นตอนที่ ขั้นตอนการขอรับคำปรึกษา

คดีแพ่งที่อยู่ในอำนาจพิจารณาพิพากษาของศาลเยาวชนและครอบครัว

1) คดีแพ่งที่เป็นไปตามบทบัญญัติในประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ บรรพ 5 ครอบครัว ทั้งหมด เช่น การหมั้น และการผิดสัญญาหมั้น การสมรส ความสัมพันธ์ระหว่างสามีภรรยา การสิ้นสุดแห่งการสมรส การขอแบ่งสินสมรส การฟ้องหย่า การจดทะเบียนสมรสซ้อนเป็นโมฆะ อำนาจปกครองบุตร การเรียกค่าอุปการะเลี้ยงดู การขอตั้งผู้ปกครองผู้เยาว์ การเปลี่ยนหรือถอนผู้ใช้อำนาจปกครอง การขอให้ศาลพิพากษาว่าเป็นบุตร การขอรับบุตรบุญธรรม และการขอเลิกรับบุตรบุญธรรม

2) คดีแพ่งเกี่ยวกับผู้เยาว์ในส่วนที่เกี่ยวกับความสามารถหรือสิทธิ์ของผู้เยาว์และคดีเกี่ยวกับความสามารถของบุคคลในครอบครัว เช่น การขอให้ศาลสั่งผู้เยาว์หรือบุคคลบรรลุนิติภาวะแล้วเป็นบุคคลวิกลจริตหรือบุคคลไร้ความสามารถและตั้งผู้อนุบาล รวมถึงการขอให้ศาลสั่งเป็นคนเสมือนไร้ความสามารถและตั้งผู้พิทักษ์ด้วย

3) คดีแพ่งบางเรื่องที่เกี่ยวกับผู้เยาว์ในส่วนที่เกี่ยวกับมรดก เช่น การขอให้ศาลตั้งผู้ปกครองในกรณีที่ผู้เยาว์ซึ่งได้รับมรดกตกทอดยังไม่มีผู้แทนโดยชอบธรรม การขอให้ศาลตั้งผู้ปกครองทรัพย์ในกรณีที่ผู้ทำพินัยกรรมประสงค์จะยกทรัพย์สินให้แก่ผู้เยาว์ระหว่างที่ยังเป็นผู้เยาว์